Tên di sản : Đền, lăng mộ Nguyễn Ngọc Phương (Tú Phương)
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : Số 4196/QĐ-UBND
Giới thiệu
Khi sinh thời Tú Phương được mọi người kính trọng. Với số bạn học có vài chục, với số học trò hơn 100 người nên sau khi ông mất, đặc biệt bị thực dân chặt đầu, đem bêu tại chợ Nồn, học trò, nghĩa sĩ cùng nhân dân thương tiếc mang thi thể về chôn, làm lễ 3 ngày. Về sau hàng năm cứ đến ngày 14 tháng 4 âm lịch là nhân dân, con cháu về tưởng nhớ dâng hương tại đình làng. Học trò của cụ, các nhà chức sắc trong làng xã đều phải đến viếng dự lễ.
Nguyễn Phương xứng đáng là “Hào kiệt trên đời”, là “muôn thuở danh truyền núi Ổn cao”. Tên tuổi Nguyễn Phương đã đi vào lịch sử nhân dân, tiêu biểu cho chí khí quật cường của thế hệ, một phong trào đấu tranh của quê hương, đất nước.
Di tích lịch sử văn hóa đền thờ Nguyễn Phương được xây dựng trên ngay quê hương ông. Hiện nay, đền thờ xây dựng trên nền cũ từ thời Khải Định (năm 1916) một ngôi đền 2 gian dọc, 5 gian ngang theo hướng Đông nam, thuộc thửa đất số 29 khu vực I, khu vực cần điều chỉnh – II thửa đất số 28.
Khu lăng mộ: thuộc thửa đất số 123 với diện tích 192m2.
Khu vực lăng mộ đã tôn tạo xây Tháp mộ, bao tường xung quanh với diện tích 100m2.
Hiện vật trong di tích 6 ban:
Ba ban giữa nhà (gồm ban 1, ban 2, ban 3).
Ở giữa là Nguyễn Ngọc Phương. Bên tả là Nguyễn Phác. Bên hữu là Nguyễn Quỳnh. Mỗi ban có Long ngai giao ỷ, thần vị và đồ thờ: bình hương, bát, đài lớn, đài nhỏ, đĩa, chén đủ bộ.
Ngoài ra còn trống lệnh, trống lớn (trống cái). Hiện còn tập gia phả, văn cúng, tế, lệ các kì. Ngoài cổng đền có 2 đôi câu đối.